خیام نیشابوری

آرامگاه حكيم عمر خيام نيشابوري

غياث الدّين ابوالفتح (ابوحفص) عمر بن ابراهيم خيّامی، دانشمند ، فیلسوف ، ریاضیدان ، ستاره شناس و شاعر ایرانی در اواخر قرن پنجم و اوايل قرن ششم در نيشابور زاده شد و بنا به پيشه‌ی پدر و يا جدّش که خيمه‌دوزی می‌بود به «خيّامی» شهره گشت؛ خيّام در لغت عرب، به معنای دوزنده‌ی خيمه و سراپرده می‌باشد. او از بزرگ‌ترين دانشمندان عصر خود به حساب مي‌آمد و داراي هوشي فوق‌العاده بوده و حافظه‌اي نيرومند و قوي داشت.

در دوران جواني خود، به فراگيري علم و دانش پرداخته به طوري كه در فلسفه، نجوم و رياضي به مقامات بلندي رسيد و در علم طب نيز مهارت داشته به طوري كه گفته شده او سلطان سنجر را كه در زمان كودكي به مرض آبله گرفتار شده بود معالجه كرد. او به دو زبان فارسي و عربي نيز شعر مي‌سرود و در علوم مختلف كتاب‌هاي با ارزشي نوشته است. خيام در زمان خود داراي مقام و شهرت بوده است و معاصران او، همه، وي را به لقب‌هاي بزرگي مانند امام، فيلسوف و حجة الحق ستوده‌اند. او در زمان دولت سلجوقيان زندگي مي‌كرد كه قلمرو حكومت آنان از خراسان گرفته تا كرمان، ري، آذربايجان و كشورهاي روم، عراق و يمن و فارس را شامل مي‌شد. خیام، معاصر با حكومت آلپ ارسلان و ملكشاه سلجوقي بود. در زمان حيات خيام حوادث مهمي به وقوع پيوست از جمله جنگ‌هاي صليبي، سقوط دولت آل بويه، قيام دولت آل سلجوقي و... خيام بيشتر عمر خود را در شهر نيشابور گذراند اما در طي دوران حياط خود دو بار به قصد سفر از نيشابور خارج شد كه يكي از اين سفرها براي انجام دادن مراسم حج بود و سفر دوم به شهر ري و بخارا بوده است. خيام در علم نجوم مهارتي تمام داشت به طوري كه گروهي از منجمين كه با او معاصر بودند در بناي ساختن رصدخانه سلطان ملكشاه سلجوقي همكاري كردند و همچنين به درخواست سلطان ملكشاه سلجوقي تصميم به اصلاح تقويم گرفت كه به تقويم جلالي معروف است. خيام در دوران زندگي خود از جهت علمي و فلسفي به معروفيت رسيد و مورد احترام علما و فيلسوفان زمان خود بود.

وفات :

سرانجام شاعر بزرگ در سال 517 ﻫ.ق.، در شهر نيشابور، دارفاني را وداع گفت. او، قبل از مرگ خود محل آرامگاه خود را پبش‌بيني كرده بود كه نظامي عروضي در ملاقاتي كه با وي داشته اين پيش‌بيني را اين‌طور بيان كرده كه گور من در موضعي باشد كه هر بهاري شمال بر من گل‌افشان مي‌كند كه نظامي عروضي بعد از چهار سال كه از وفات خيام مي‌گذشت به شهر نيشابور رفته و به زيارت مرقد اين شاعر بزرگ رفته و با كمال تعجب ديد كه قبر او درست در همان جايي است كه او گفته بود.

ويژگي سخن :

خيام، در زمينه‌ي ادبيات و شعر، بيشترين معروفيت را در رباعيات به دست آورده چون رباعيات او بسيار ساده و بي‌آلايش و دور از تكلف و تصنع نوع زبان شعري است در عين اين‌كه شامل فصاحت و بلاغت است داراي معاني عالي و استوار است. خيام در اين رباعي‌ها، افكار فلسفي خود را به زيباترين شكل بيان مي‌كند و اين رباعي‌ها را غالباً در دنبال تفكرات فلسفي خود سروده و به همين علت است كه خيام در زمان خود شهرتي در شاعري نداشته و بيشتر به عنوان حكيم و فيلسوف معروف بوده اما بعدها كه رباعي‌هاي لطيف و فيلسوفانه‌ي او مشهود شد نام او در شمار شاعراني قرار گرفت كه شهرت جهاني پيدا كردند. خصوصيات ديگري كه در اشعار خيام نمودار است اين است كه سخنش در كمال متانت و سنگيني است. اهل شوخي و مزاح نيست، با كسي كار ندارد چون او حكيمي است متفكر، دنبال سخنوري نيست و هنگامي كه در اشعارش دقت مي‌كنيم متوجه مي‌شويم كه افكار شعري او بر دو يا سه موضوع بيشتر نيست: يادآوري مرگ، تأسف بر ناپايدار بودن زندگي و بي اعتباري روزگار. از ميان شعراي بزرگ ايران، كمتر كسي به اندازه خيام است كه شهرت جهاني داشته باشد چون اشعار او به زبان‌هاي مختلف ترجمه شده است.

معرفي آثار :

آن‌چه كه از آثار خيام وجود دارد يا تاريخ‌نويسان وجود آن‌ها را ذكر كرده‌اند رساله‌ها و مقالاتي است كه او در علوم مختلف نوشته است كه عبارتند از:

1. رساله اي در جبر و مقابله.

2. رساله اي در شرح اصول اقليدس.

3. زيج ملكشاهي يا زيج جلالي.

4. رساله اي در طبيعيات.

5. رساله در وجود.

6. رساله فلسفي كه شامل حكمت الهي در آفرينش عالم و تكاليف مردم و عبادات است.

7. رساله اي در اختلاف فصول و اقاليم.

8. نوروزنامه كه درباره رسوم و اعياد ايرانيان به ويژه تاريخ و آداب ايرانيان در عيد نوروز است.

9. ديوان رباعيات.

دانلود نرم افزار چهارینه های (ربـاعیات) خیام نیشابوری :

1. دارای قابلیت جستجو
2. حرکت صفحه به صفحه در اشعار
3. قابل اجرا بر روی ویندوز XP
حجم : 1.5 مگابایت
فرمت : EXE
لینک دانلود


دانلود کتاب الکترونیکی رباعیات خیام نیشابوری :

حجم : 297 کیلوبایت
فرمت : PDF
لینک دانلود