کمال الملک

كمال الملك

محمد غفاري ، معروف به استاد و كمال الملك ، از مفاخر هنر نقاشي ايران امروز ، فرزند ميرزا بزرگ كاشاني است . وي در سال 1264 هجري قمري در قريه كاشان ، متولد شد و به سال 1359 هجري قمري در نيشابور ، بدرود حيات گفت .

محمد پس از گذرانیدن تحصیلات ابتدائی دل از دیار کند و به تهران رفت و به مدرسه دارالفنون که در آن ایام تنها مرجع علم و عمل بود قدم گذاشت.

او از همان ساعت ورودش می خواست هنرش به سرزبانها بیفتد و روزی قرعه فال به نام آقای مدیر مدرسه افتاد.

محمد صورت آقای مدیر را با قلم سیاه ساخت و آن وقت بود که همه حتی آقای مدیر او را ملقب به میرزا محمد کردند و همین تابلوی سه بعدی توجه ناصرالدین شاه را به خود جلب کرد و بدون تامل دستور داد اتاقی از شمس العماره در اختیار نامبرده بگذارند تا با خیال راحت به ادامه هنرش مشغول شود.

کمال الملک یکی از برجسته ترین هنرمندان رشته نقّاشی و نگارگری کشورمان است.

18 ساله بود کــــه در عمارت سلطنتــــــی شروع به کار کرد و در عرض 4 سال چندین تابلو را تمام کرد.

قدرت قلم و تشخیص رنگ او بطوری بود که باعث اعجاب همه شد و به لقب  نقاشباشی مفتخر گردید و تشویق شاه و استقبال مردم هنرشناس کار او را طوری کرد که میرزا محمد در حدود 200 تابلو زیبا و گرانبها ساخت و ملقب به کمال الملک شد.

 وی با اعجاز قلم شگفت آورش آثاری را که از حیث استادی و مهارت با آثار بهترین نقّاشان جهان برابری می‌کند، خلق کرده است.

هم اکنون نیز کمال الملک در زمره برجسته‌ترین پدیده‌های هنری دو قرن اخیر محسوب می‌شود و مایه فخر و مباهات هنر نقّاشی ایران است.

پدر کمال الملک(آقا میرزا بزرگ غفّاری کاشانی) نیز که طبق قرائن در ایّام تحصیل کمال الملک در تهران، خود از کارگزاران دربار قاجار بوده، یکی از عوامل مهم در ارتباط یافتن کمال الملک با دربار بوده است.

زمانی که کمال الملک برای تحصیل و فراگیری علوم و معارف و پرورش استعداد هنری خود به تهران آمد، بجز حوزه‌های علمیه که نخستین مراکز علمی و پژوهشی آن دوران بود و دارالفنون تهران، مرکز و موسّسه آموزشی و تحصیلی دیگری در سطوح عالیه وجود نداشت و وی نخست در دارالفنون در رشته زبان فرانسه و هنر نقّاشی به تحصیل پرداخت.

استاد برای آشنائی بیشتر سفری به اروپا داشت و در موزه‌های معروف لوور، ورسای، و رم خوشه‌های معرفت از خرمن آثار روبنس، رامبراند، واندیک، داوینچی، رفائل و دیگر اساتید جهان جمع آوری کرد.

او پس از مراجعت به ایران هنرستانی به نام مدرسه صنایع مستظرفه تاسیس نمود و به پرورش استعدادهای پراکنده هموطنانش پرداخت.

در سال 1300 شمسی حسودان و معاندین کوته فکر حوادث و جریناتی برای استاد برپا کردند که روح حساس و زودرنج او را متاثر کرد و بنا به عللی دیگر 6 سال بعد رسما از مقام ریاست هنرستان استعفا کرد و یک سال بعد او را به ملک شخصی که در حوالی نیشابور داشت تبعید کردند.

کمال الملک پس از واقعه‌ای در اردیبهشت 1307 به نیشابور تبعید شد و تا آخر عمر در حسین آباد نیشابور، دهی که به منظور کشاورزی و گذران زندگی خود فراهم آورده بود منزل گزید.

میرزا محمّد خان غفّاری کاشانی ملقّب به کمال الملک در یکشنبه 27 مرداد سال 1319 درگذشت و در کنار مقبره شیخ عطار سر به خاک ابدیت گذارد.

فهرست آثار

آثار کمال‌الملک از سال 1290خ تا زمانی که چشمش آسیب دید:
1- مرد برهنه 2- دورنمای دماوند 3- دورنمای دیگری از دماوند 4- آخوند رمال 5- تصویر نیم‌تنه ناصرالدین‌شاه 6- تصویر مشهدی ناصر 7- زن پای چراغ 8- خانه سنگی 9- خانه دهاتی 10- دورنمای دیگری از باغ مهران 11- کپیه از تابلوی مزین‌الدوله (تابلو میوه) 12- سن ماتیو 13- کپیه تیسین 14- رمال بغدادی 15- تصویر عضدالملک 16- دورنمای مغانک 17- پیرمرد (ناتمام) 18- مصری 19- تصویر دیگر مصری 20- فانتن لاتور 21- کبک بی‌جان 22- تصویر نیم‌تنه اتابک 23- صورت جوانی کمال الملک 24- رمال 25- تصویر کمال‌الملک در حال تبسم 26- زرگر 27- صورت کمال‌الملک با کلاه 28- بن‌زور 29- پرتیه 30- صورت دیگری از کمال‌الملک با شنل 31- تصویر زن(مداد) 32- زری یراقی‌های جهود 33- صورت دیگری از جوانی کمال‌الملک 34- زنجیری 35- تصویر زن (که با همکاری گوردیجانی کشیده شده) 36- تصویر مرحوم ذکاء الملک 37- تصویر رامبراند 38- تصویر دیگری از کمال‌الملک 39- دورنمای چراغ‌برها 40- بازار مرغ فروش‌ها 41- صورت سردار اسعد 42- قالیچه صورت رامبراند 43- قالیچه صورت کمال الملک 44- قالیچه دورنمای منظره‌ای از شمیران 45- تصویر مرحوم حاج نصرالله تقوی 46- قالیچه دورنمای یاخچی‌آباد 47- کپیه رافائل 48- کپیه تابلوی دیگری از تیسین 49- کپیه ونوس 50- تصویر مظفرالدین شاه 51- تصویر احمد شاه 52- تصویر کمال‌الملک (آبرنگ) 53- تصویر مولانا (آبرنگ) 54- عرب خوابیده (آبرنگ) 55- حوض صاحبقرانیه 56- تکیه دولت 57- دورنمای پس قلعه 58- دورنمای زانوس 59- تالار آیینه 60- دورنمای لار 61- صورت ناصرالملک 62- تصویر پسر ناصرالملک 63- تصویر مشیرالدوله 64- تصویر وثوق‌الدوله 65- تصویر ضیع‌الدوله 66- پرنده الوان (آبرنگ) 67- دورنمای شهر از پشت‌بام صاحبقرانیه 68- دورنمای کوه شمیران از پشت‌بام مدرسه (ناتمام) 69- قالیچه منظره خیابان شمیران 70- زن 71- کپیه باسمه فرنگی (به دستور احمدشاه) 72- کپیه باسمه‌ای دیگر (به دستور احمدشاه) 73- نوازنده‌ها 74- تصویر ایستاده یکی از پیشخدمت‌های دربار 75- نیم‌تنه یکی از درباریان (آبرنگ) 76- بازار کربلا 77- منظره آبشار دوقلو 78- منظره حوض و فواره قصر گلستان 79- تصویر میرزاعلی‌اصغر خان اتابک (نیم تنه) 80- تصویر میرزا علی‌اصغرخان (تمام قد) 81- تصویر آقاعلی‌معین‌الحضور (آبرنگ)